Het
nietsontziende
oog van de camera

Dit is de case: een PMT-deelnemer wordt jaren geleden arbeidsongeschikt, maar heeft geen recht op premievrije voortzetting van haar pensioen. Nu haar pensioendatum in zicht komt, klopt ze daarvoor aan bij MAX Meldpunt. Die onderzoekt het dossier en wil in de uitzending van 25 januari een reactie van MN. Kort voor de opname wordt Pieter gebombardeerd tot zegsman namens MN in deze ingewikkelde case.

Na het verzoek van Omroep Max om een reactie, verzamelen Pieter en zijn collega’s zoveel mogelijk informatie. ‘Voordat onze afdeling een dossier behandelt, is het al door meerdere mensen bekeken. Het is dan aan ons de taak om het dossier voor te leggen aan het bestuur van het pensioenfonds. Dat hebben we ook gedaan. Soms escaleert dat en komt een groter dossier bij de rechter, de ombudsman of in dit geval een tv-programma terecht. Zover was het nu dus gekomen.’

Slechts een halve dag voordat de opnames plaatsvinden, blijkt dat het interview door iemand gedaan moest worden die inhoudelijk op de hoogte is. Omdat Pieter het dossier van binnen en buiten kent en precies weet wat er speelt, vraagt persvoorlichter Michiel Cleij of Pieter als zegsman aan de opname wil meewerken. ‘Waanzinnig spannend! Aan de ene kant was ik gespannen. Ga ik dit wel doen? Aan de andere kant vond ik het stoer dat het mij werd gevraagd. Ik zag het als een uitdaging. Hoewel ik het dossier goed kende, was ik bang dat ik zou dichtklappen als die camera eenmaal draaide. Gelukkig stond PMT-woordvoerder Ria van der Steen stand-by. Mijzelf voorbereiden was bijna niet mogelijk in zo’n korte tijd. Wel kreeg ik een aantal punten mee die ik zou moeten proberen te vermijden in het gesprek, omdat het wellicht het imago van PMT of MN zou kunnen schaden. Ik voelde dus wel druk…’

Nog voor het interview begint, ontstaat er al een aanvaring met de tv-ploeg. Die komt namelijk filmend de hal van MN binnen. Michiel Cleij laat de camera’s stoppen en overlegt eerst waar gefilmd gaat worden. Op de tweede verdieping, met als decor de hangende fiets, gaat het gesprek van start.

Pieter blijkt weinig last te hebben van de camera. ‘Ik focuste op mijn gesprekspartner Rogier. We spraken af dat we elkaar niet met ‘je’ en ‘jij’ zouden aanspreken. Hij vond dat er een professionele afstand was en bleef dus ‘u’ tegen mij zeggen.’ Dan speelt toch de stress op bij Pieter. ‘Achteraf bleek ik Rogier consequent te tutoyeren.’ Ook laat Michiel de camera een keer stilleggen, wanneer Rogier voor de derde keer dezelfde vraag stelt, en Pieter voor de derde keer hetzelfde antwoord geeft. ‘Het is lastig om dan iets anders te formuleren.’

Het gesprek duurt ruim een halfuur. Toch zijn er maar 30 seconden van gebruikt. Pieter vertelt hoe zijn antwoorden gecensureerd in de uitzending kwamen. ‘Over het gesprek was iedereen tevreden. Maar we hadden totaal geen grip op het eindresultaat. Ik heb goed naar voren gebracht en aangegeven dat mevrouw Kuhlman – over wie de case ging – géén recht had, maar in lijn met de werkwijze van toen uit coulance premievrijstelling kreeg. Deze nuance zie je totaal niet terug in de uitzending. Nu komt het over alsof Omroep Max een succes heeft geboekt voor deze mevrouw. Ook laten ze het lijken of er veel van dit soort gevallen bestaan. Dat is echt niet zo.’

De vraag is, moet MN vaker op de voorgrond treden? Met het juiste verhaal kan het gunstig afstralen op MN. Maar altijd ligt het risico op de loer dat de nuance verdwijnt en het verkeerd uitpakt. Pieter: ‘Als je het mij vraagt, hoeft MN niet per se vaker op de voorgrond. Beleidsmatig hebben wij de juiste besluiten genomen. Wij zijn transparant en geven de deelnemer zijn recht, ook als hij bijvoorbeeld in het verleden te laat een aanvraag voor premievrije voortzetting zou hebben gedaan.’ Tv-uitzendingen gaan over uitzonderlijke gevallen, die bovendien sterk worden uitvergroot. En vaak zijn het dossiers van deelnemers die bijna met pensioen gaan en nu erachter komen dat ze misschien wel te weinig krijgen. Dat was nu ook zo. Het dossier was ruim 40 jaar geleden gestart. Niet zo gek dat het ons veel moeite kost om na te gaan wat er in die tijd heeft plaatsgevonden en hoe het fonds handelde. Helaas hebben dit soort tv-programma’s daar niet zoveel begrip voor.’

Los van dit geval denk ik dat we wel meer empathie kunnen tonen. Bij elke brief of telefoongesprek zou je jezelf de vraag moeten stellen: ‘Wil ik zelf zo aangesproken worden?’ Geef deelnemers altijd het gevoel dat ze niet een standaardbrief hebben gekregen. Als er een dossier wordt opgebouwd, dan is de irritatie bij de deelnemer altijd ontstaan in één van de eerste contacten, omdat hij zich niet serieus genomen voelt. Je kunt vragen niet altijd met een standaardreactie afdoen.’

‘Ja, als het mijn dossier betreft, zou ik het weer doen. De reacties van collega’s waren erg leuk. Henri de Boer (ex-directeur Pensioenen) kwam langs, en iemand in het zwembad zei: ‘Hé, ik zag je laatst op tv! Ik moest wel even goed kijken hoor, want je hebt hier nooit een bril op.’ Ik heb er hard om gelachen en zei dat ik in het zwembad ook m’n kleren niet aan heb en op tv wel… De leukste reactie was van het negenjarige zoontje van vrienden, die aan zijn moeder vroeg of ik directeur was. Hij had mij namelijk nog nooit zo serieus gezien. Het leuke is dat je werk niet bij een brief blijft, maar ook een gezicht krijgt. En: je bent toch even heel kort een BN’er!’

Het interview begint na 16 minunten en 35 seconden

Collega Pieter Verheggen (Beleid Pensioenen)