Ella en Elmar bezweren
risico’s

Verkeerde jij wel eens in serieus gevaar?

Ja, één keer heb ik meegemaakt dat ik in serieus gevaar verkeerde. Ik woonde in een studentenhuis met een open geiser. Buiten was het -10ᵒC en de ventilatie was dichtgevroren. Toen ging in mijn hoofd het licht uit. Heel snel. Ik viel, stootte mijn hoofd en brak mijn neus. Juist dát bracht me net op tijd weer bij mijn positieven, om de deur open te doen. In het ziekenhuis bleek ik een heel hoog percentage koolmonoxide in mijn bloed te hebben.

Jeetje, Elmar. Wat een verhaal! Je hebt er niets aan overgehouden?

Niets aantoonbaars. Ik ben nog wel maandenlang heel moe geweest. Het eerste wat ik na die gebeurtenis gekocht heb, is een koolmonoxidemelder. Voor twee tientjes. Over risicomanagement gesproken…

Het toeval wil dat ik ook een verleden heb met geisers. Dat was in de korte, maar heftige periode dat ik minister was. Eén van de campagnes die ik startte was ‘Open geisers Nederland uit’. Ik vond het zo idioot dat die open geisers in Nederland nog bestonden. Met name in studentenwoningen en ook in sociale huurwoningen van woningcorporaties. Helaas zijn ze er nog steeds.

Dus niet geslaagd, Ella?

Nee. En dat weet ik zeker. Want momenteel ben ik ook RvC-voorzitter bij een woningcorporatie in Utrecht. Daar tref ik nog steeds open geisers aan. En ik heb niet de indruk dat deze corporatie de enige is. Gelukkig zijn het er wel veel minder en worden ze bij renovaties verwijderd.

Risk manager

Oh, dus jouw voorzitterschap gaat verder dan alleen de Raad van Commissarissen van MN? Bekleed jij in die functie eigenlijk een positie waarin je MN eenvoudig in moeilijkheden zou kunnen brengen?

Dat kan altijd. In twee opzichten. Enerzijds als ik niet goed toezicht houd en er verkeerde dingen vanuit het bestuur boven water komen. Anderzijds als ik zelf ongewenst gedrag vertoon. Dat kan een issue worden dat zich vermengt met de rol en verantwoordelijkheid van mijn voorzitterschap. Ik ben me altijd bewust van die risico’s en stel mezelf voortdurend de vraag of ik wel voldoende scherp ben in mijn rol. En hoe is dat bij jou, als risk manager bij MN?

Ook ik kan MN in moeilijkheden brengen. Ik schrijf bijvoorbeeld ieder kwartaal de risk rapportage voor MN. Daar staat vertrouwelijke informatie in, die we liever niet in de krant zien verschijnen.

Dan moet de IT-beveiliging dus goed op orde zijn…

Precies. Ik bewaar (uiteraard) alleen documenten op mijn beveiligde werkcomputer. Inhoudelijk gevoelige dossiers staan ook niet op mijn laptop. En ik print bijna niets.

Nu we het toch over praktische toepassingen hebben, Ella, gebruik jij een passwordmanager?

(Ietsje beschaamd…, red.) NEEEEE. Ik ben daar heel slecht in, het is een ramp. Mijn partner helpt me erbij. Hij heeft een heel overzicht, een schema van alle wachtwoorden en wijst mij erop dat ik het moet melden als ik iets wijzig. Maar ik schiet hierin schromelijk te kort. Ik word er korzelig van als ik weer geconfronteerd word met een scherm waarbij ik mijn wachtwoord moet resetten. Dan denk ik: oooohhhh, shut up! Ik wil gewoon mijn werk doen.

Maar de grap van een passwordmanager is dat het al deze lastige dingen bij je wegneemt Ella! Of liever gezegd bij je partner!

Duidelijk. Misschien kunnen we dit samen oppakken?

Hmm… dat was even confronterend. Maar goed dat je het aankaartte. Bij het duiden van risico’s is helderheid belangrijk. Ik houd bijvoorbeeld ook absoluut niet van verhullend taalgebruik. Dan weten we met z’n allen niet meer waarover het gaat. MN heeft daarin trouwens echt vooruitgang geboekt. Ik kan me de tijd herinneren dat MN uitblonk in - wat ik ervaar als - verhullend, onnodig complex en wollig taalgebruik. Toch blijft het een aandachtspunt. Ik hoop, Elmar, dat jij MN daarin kunt helpen!

RvC-voorzitter

Ik doe mijn best. Zo ben ik er al trots op dat ik een riskrapportage van 157 pagina’s heb teruggebracht naar 80. Ik begin met het punt dat ik wil maken en leg daarna uitgebreider uit waarom ik tot die conclusie ben gekomen. Sommige managers moeten daaraan wennen. Die willen alles onder de motorkap uitleggen en vinden het lastig als de conclusie vrij bruut op papier staat. Ik ervaar dat zelf ook wel als een uitdaging. Je wilt feitelijk en precies betekenis geven aan wat er aan de hand is, maar tegelijkertijd zijn onderwerpen heel gevoelig. Als wij een risico aankaarten, kan dat voor de betrokken persoon heel groot zijn. Als je dat niet zorgvuldig doet, slaat het in als een bom.

Zeker. Maar ik ben ervan overtuigd dat je het moet benoemen. Vervolgens is de vraag hoe je ermee omgaat. Ik snap dat dat lastig is. Want in feite ben je de interne klokkenluider. En daar staat ongetwijfeld niet iedereen bij te applaudisseren. Als je dan tegenwind krijgt, moet je wel je rug recht houden. Het doel is dat MN zich steeds afvraagt wat er beter kan en wat we van fouten kunnen leren. Voor jouw rol betekent het dat je aankaart waar risico’s liggen en hoe MN die risico’s beheerst. Dat gaat over cultuur.

Helemaal mee eens! En daarbij is taalgebruik juist weer belangrijk om zorgvuldig en genuanceerd ons punt te maken. Want het is vaak niet zwart-wit. Wat nu goed is, is over een jaar misschien al hopeloos achterhaald. De ontwikkelingen gaan snel en daar moeten we op anticiperen. Maar: misschien is het ook een generatiedingetje. Het gaat niet alleen over woordkeuze, ook over de lijvigheid van dossiers. Het kan allemaal veel bondiger. Dat scheelt bovendien tijd.

Dat issue herkennen we ook binnen de RvC. Uit onze jaarlijkse zelfevaluatie bleek dat de kwaliteit van de notities die wij moeten beoordelen, beter kan. Notities ter informatie, of waarover we besluiten moeten nemen. Die kunnen veel compacter en concreter. De bestuurssecretarissen hebben er een flinke dobber aan, want zij zijn ook afhankelijk van wat ze aangeleverd krijgen.

Is risicobeheersing niet heel veel van hetzelfde?

In mijn dagelijks werk absoluut niet. Ik hou van werken aan verschillende projecten. Als er iets nieuws bedacht moet worden, steek ik mijn hand op.

Wanneer je risicomanagement hebt ingebed in je organisatie, dan zet je wel dezelfde stappen: je bedenkt iets, brengt risico’s in kaart, gaat het uitvoeren en evalueert waar het beter kan en of je misschien risico’s over het hoofd hebt gezien. Het blijft uitdagend om die cyclus steeds meer eigen te maken in de organisatie. De precieze uitvoering kan verschillend zijn per discipline, bijvoorbeeld voor vermogensbeheer of verzekeren.

Leuk wat je zegt, Elmar. De processtappen zijn uniform, maar voor de verschillende takken van sport moet je het risicomanagement specifiek invullen.

Hoe ervaar jij je werk binnen de RvC, is dat niet ook altijd hetzelfde?

Ik begrijp dat je dat denkt. En ja, ook bij ons zijn er terugkerende activiteiten, zoals de jaarcijfers, begroting, vergaderingen. Maar er is veel in beweging. Denk bijvoorbeeld aan de personele wisselingen in het bestuur van het afgelopen jaar. Dan moet ik echt wel aan de bak. Dat is geen regulier proces, kan ik je vertellen. En dan de issues die er spelen rond verzekeren en de ontwikkeling van de nieuwe pensioenstroom. Voor mij persoonlijk in ieder geval never a dull moment.

Zo’n idee had ik al.

Ja, en met die passwordmanager moet ik nu dus ook echt aan de slag. Zeg, ga jij me daar nou mee helpen?

Ja, afgesproken!

Ah, he-le grote winst van dit gesprek! Deal!